Research

#8 - Ventilatie

Vanwege corona is er de laatste tijd veel aandacht geweest voor ventilatie. Dit bleek namelijk een effectieve manier om besmettingen te voorkomen, maar wat is eigenlijk goede ventilatie en hoe hangt dit samen met het energiegebruik?

Want je hebt vast wel eens meegemaakt in de koude wintermaanden, wanneer de corona besmettingen hoog waren, dat een raam openzetten niet ideaal is. Maar soms is er geen andere mogelijkheid. In dit artikel gaan we dieper in op de verschillende ventilatiesystemen omdat schone lucht in gebouwen altijd belangrijk is, ook na corona.

We spraken daarom met Tim Mijzen, algemeen directeur van HBA. Zij ondersteunen ons doorgaans met bouwbesluit berekeningen die nodig zijn voor een vergunningaanvraag, ventilatieberekeningen zijn daar onderdeel van.

Kumiki: Wat is het doel van ventilatie in woningen?

Tim: Kort gezegd: om een comfortabel en gezond binnenklimaat te creëren.

Kumiki: Waardoor wordt de luchtkwaliteit bepaald en welke gevolgen kan een slechte luchtkwaliteit hebben op korte en lange termijn?

Tim: Hier kan ik niet echt antwoord op geven, is meer gezondheid gerelateerd.

Kumiki: Door corona is er meer aandacht gekomen voor ventilatie. Wij hebben bijvoorbeeld een CO2 meter gekocht om de luchtkwaliteit op onze studio in de gaten te houden. Wordt het bouwbesluit aangepast door de ontwikkelingen rondom corona?

Tim: Nee het bouwbesluit wordt niet aangepast (zo ver ik weet). Dat komt omdat de minimale eisen voor ventilatie zoals gepresenteerd staan eigenlijk best goed zijn. Problemen door ventilatie zijn voornamelijk aanwezig bij oudere gebouwen waar geen ventilatie of toevoer roosters aanwezig zijn. Hier gaat de ventilatie enkel via de kieren van het huis of als men een raam/deur openzet. Daarnaast zijn er veel problemen in kantoorgebouwen waar de ventilatiekanalen niet goed worden onderhouden (schoon gemaakt worden).

Kumiki: Wat is het grootste misverstand dat je hoort over ventilatie?

Tim: Een te openen raam telt toch als ventilatie? Nee, dat is niet waar. Een te openen raam telt voor de spuiventilatie, niet voor de ventilatie. Ventilatie is echt een natuurlijk toevoerrooster OF een toevoer profiel (mechanische toevoer).

Kumiki: Wat is spuiventilatie en waarvoor wordt dit gebruikt?

Tim: Spuiventilatie is ventilatie door middel van het openen van ramen en deuren tegenover elkaar. Het bouwbesluit stelt dat dit noodzakelijk is om vieze geuren snel uit de woning te kunnen ventileren. Bijvoorbeeld als het eten aanbrandt, je een muur hebt geverfd of als je woning bij thuiskomst erg is opgewarmd door de zon. Daarnaast kan een goed doordacht spuiventilatieplan ook helpen bij het koelen van de woning in de zomer (nachtventilatie).

Kumiki: Het simpelste ventilatiesysteem, het zogenaamde type A, gaat uit van natuurlijke toe- en afvoer. Hoe werkt dit en waarom is dit niet meer toegestaan bij nieuwbouw?

Tim: De meningen zijn hier erg over verdeeld. Mijn mening is dat dit niet werkt omdat je niet kan garanderen dat er een correcte balans is. Je bent namelijk afhankelijk van de binnen- en buitentemperatuur, maar ook van de wind om een correcte balans te krijgen. Dit is dus geen garantie. Ook heb je bij dit ventilatiesyteem vaak schimmelvorming in natte ruimtes (ruime waar de droger/wasmachine staat en in de badkamer).

Kumiki: Het type C en type D ventilatiesysteem worden het meeste toegepast, hoe werken deze systemen en wat zijn de verschillen?

Type C: natuurlijke toevoer, mechanische afvoer.

Type D: Mechanische toevoer, mechanische afvoer / Gebalanceerde ventilatie.

Tim: Voor het type C en type D zijn er meerdere varianten beschikbaar. Al deze varianten hebben we met elkaar vergeleken op het gebied van energiezuinigheid, investeringskosten, onderhoud, geluid en gebruik. Dit is vrij technisch, dus hiervoor wil je verwijzen naar ons artikel dat je hier kan vinden.

Balansventilatie met warmteterugwin
Foto links: Aluminium afzuigventiel boven de houten ligger. Foto rechts: Apparaten van links naar rechts: WTW ventilatie unit, warmtepomp, elektrisch boiler.

Kumiki: Zijn beide systemen toe te passen in zowel verbouw als nieuwbouw projecten?

Tim: Ja, zeker! Daarnaast heb je ook een decentrale WTW systeem, dit is ook een mooi alternatief om toe te passen in bestaande gebouwen. Dit is met name interessant omdat je hier geen centrale leidingen hebt die normaliteit nodig zijn voor een Type D systeem (balans ventilatie).

Kumiki: Kan natuurlijke toevoer (type C) alleen via roosters of zijn er alternatieven?

Tim: Ja, dit kan enkel via roosters.

Kumiki: Hoe kun je het ventilatiesysteem zo instellen dat het optimaal werkt en je er geen omkijken naar hebt?

Tim: Gebruik zelfregelende systemen (bijvoorbeeld CO2 sturing). Hoe meer menselijke handelingen, hoe eerder het niet goed gaat. Ook dit staat mooi uitgelegd in ons eerder genoemde artikel.

Kumiki: Wooncomfort gaat uiteindelijk over persoonlijke voorkeuren. Voor wie is een natuurlijk ventilatiesysteem aan te randen, en voor wie een mechanisch ventilatiesysteem?

Tim: Een Type C systeem is qua investering goedkoper en vraagt minder onderhoud. Maar een type D systeem is veel energiezuiniger en comfortabeler, het is een investering ten opzichte van type C maar dit verdien je dubbel en dwars terug. Type C wordt vaak gekozen door vastgoedontwikkelaars omdat ze hier bijna geen omkijken naar hebben. Maar voor woningbouw (zeker nieuwbouw) zou ik altijd een Type D systeem aanraden.

Kumiki: Jullie maken ventilatieberekeningen, waarom zijn die belangrijk en wat kan er mis gaan als dit niet goed wordt uitgewerkt?

Tim: Wij bereken wat er per ruimte minimaal nodig is voor zowel de toe-als afvoer in liter per seconde. Dit is belangrijk omdat je op die manier kan garanderen dat er een goede luchtkwaliteit is. Daarnaast zorgt dit ervoor dat je geen schimmels krijgt in de natte ruimtes. Dit is eigenlijk ook meteen het antwoord het tweede deel van de vraag. Wat mis kan gaan is dat er niet genoeg ventilatie is, waardoor de luchtkwaliteit minder wordt, dit is niet goed voor de gezondheid. Ook kan dit zorgen voor schimmels.

Tim Mijzen is algemeen directeur van HBA.

Ga naar website

Lees verder